«پیامدهای دوران سالمندی»

  یادداشتی از دکتر علی باغبانیان:

آموزش در سنین

سالمندی نباید فقط به صحبت کردن محدود شود  

شفقنا سلامت- «افزایش جمعیت سالمندان جهان از یک سو و افزایش سن امید به زندگی از سوی دیگر باعث شده مسوولان برنامه‌ای مدون و جامع برای رویارویی با مساله سالمندان و نیازهای گوناگون آنها از قبیل مادی، رفاهی، درمانی، اجتماعی و عاطفی که در حال حاضر تامین آنها با مشکلاتی مواجه شده، تدارک دیده شود تا در آینده نزدیک مشکلات چند برابر آنچه امروز با آن مواجه‌ایم، افزایش نیابد. در ایران جمعیت سالمندان افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود ظرف کمتر از 4 دهه آینده، جمعیت سالمندان ایران 25 درصد کل جمعیت کشور را تشکیل دهد. یعنی تا سال 2050 میلادی، از هر 4 نفر ایرانی، یک نفر بالای 65 سال سن داشته باشد بنابراین باید در کنار توجه به دیگر نیازهای این گروه به نیازهای فکری و آموزشی آنها به‌خصوص یادگیری هم توجه خاصی شود که خانواده‌ها، مسوولان و رسانه‌ها نقش مهمی در این امر دارند.»

دکتر باغبانیان، روان‌پزشک و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به اینکه در دوران سالمندی یادگیری تحت‌تاثیر برخی عوامل کاهش پیدا می‌کند، در یادداشتی اختصاصی برای شفقنا سلامت آورده است: بروز برخی مشکلات جسمی مانند کاهش شنوایی و بینایی می‌تواند در کاهش یادگیری نقش داشته باشد. سالمندان مبتلا به این مشکلات، در شنیدن و دیدن مشکل دارند و همین مساله باعث می‌شود دچار اختلال یادگیری شوند.

گاهی هم ابتلا به بیماری‌هایی که جنبه روا‌‌‌ن‌پزشکی دارد مثلا افسردگی و اضطراب هم به دلیل نداشتن توجه و تمرکز می‌تواند باعث کاهش یادگیری ‌شود که با درمان این بیماری‌ها، اوضاع

یادگیری سالمندان بهتر می‌شود.

آمارهای پژوهشی نشان می‌دهد از سنین 20 سالگی به بعد بیش از 200 میلیارد سلول مغز از بین می‌رود بنابراین با بالارفتن سن سلول‌های مغزی بیشتری از بین می‌رود که دیگر قابل ترمیم و تولید نیستند بنابراین طبیعی است با افزایش سن، سرعت یادگیری هم کاهش پیدا کند.

کاهش سرعت یادگیری در سالمندی پدیده فیزیولوژیکی است اما در مقابل آن نظریه، نظریه دیگری وجود دارد که نشان می‌دهد هر چقدر فرد، فعالیت مغزی بیشتری داشته باشد، سرعت یادگیری او با شدت کمتری کاهش پیدا می‌کند، از نظر علمی، هر عضله‌ای که استفاده نشود ضعیف می‌شود.

اغلب سالمندان تصور می‌کنند که با افزایش سن دیگر توانایی یادگرفتن ندارند بنابراین درصدد یادگیری یا استفاده از تکنولوژی‌های جدید نیستند درحالی که این تصور درست نیست و اگر فعالیت‌ مغزی کم شود، خواه ناخواه باعث کوچک شدن مغز و کاهش عملکرد آن خواهیم بود.

نحوه آموزش باید با نشان دادن عکس، فیلم، نمودار و... همراه باشد تا تاثیر بهتری بر روند یادگیری سالمندان داشته باشد. اصولا در این دوران سالمندان بیشترین تاثیر را از نگاه (دیدن) دارند.

آموزش به این گروه سنی باید غیرمستقیم باشد و مثلا اگر سالمندی به دیابت مبتلاست برای یاد دادن نحوه تغذیه صحیح نباید مستقیم به او بگویید چه چیزی بخورد یا نخورد. بهتر است با یک نفر دیگر از اعضای خانواده در این خصوص صحبت کنید و از یکدیگر بپرسید یک فرد دیابتی چه چیزهایی را نباید بخورد. در چنین شرایطی سالمند به درستی نکته‌های آموزشی را فرا می‌گیرد.